Quyền được bảo vệ về sức khỏe, tính mạng là một trong những quyền nhân thân cơ bản của con người, việc xâm phạm đến tính mạng, sức khỏe con người không chỉ đơn thuần là gây tổn thất cho chính người đó mà còn gây những tác động xấu về tinh thần cũng như vật chất cho những người thân thích của người bị thiệt hại và xa hơn là những tác động xấu về mọi mặt đối với xã hội. Vì vậy, người nào xâm phạm đến tính mạng, sức khỏe của người khác không những phải chịu những chế tài nghiêm khắc của Bộ luật hình sự mà còn phải thực hiện nghĩa vụ bồi thường theo quy định của Bộ luật dân sự.
Điều 584 Bộ luật dân sự năm 2015 xác định căn cứ phát sinh trách nhiệm bồi thường thiệt hại như sau:
Xem thêm: điều 591 bộ luật dân sự 2015
“Người nào có hành vi xâm phạm tính mạng, sức khoẻ, danh dự, nhân phẩm, uy tín, tài sản, quyền, lợi ích hợp pháp khác của người khác mà gây thiệt hại thì phải bồi thường, trừ trường hợp Bộ luật này, luật khác có liên quan quy định khác”. Như vậy, trách nhiệm bồi thường thiệt hại do xâm phạm tính mạng, sức khỏe có đầy đủ các đặc điểm của trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng.
Đối với trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng nói chung, lỗi là yếu tố bắt buộc khi xác định điều kiện phát sinh vì thiệt hại xảy ra là do hành vi có lỗi của con người. Tuy nhiên, đối với trách nhiệm bồi thường thiệt hại do xâm phạm đến tính mạng, sức khỏe của người khác thì có trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngay cả khi không có lỗi. Ví dụ như trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng do nguồn nguy hiểm cao độ gây ra quy định tại Điều 601 Bộ luật dân sự năm 2015.
Bên cạnh đó, trách nhiệm bồi thường thiệt hại do xâm phạm tính mạng, sức khỏe con người nhằm mục đích bảo vệ cho tính mạng, sức khỏe của cá nhân không thể bị xâm phạm. Đồng thời, giáo dục ý thức tuân thủ pháp luật, tôn trọng quyền và lợi ích hợp pháp của các chủ thể khác, phòng ngừa các hành vi vi phạm khác. Để đạt được mục đích này, pháp luật hiện hành yêu cầu việc bồi thường phải kịp thời, nhanh chóng và bồi thường toàn bộ. Trong quá trình bồi thường có thể giảm mức bồi thường khi đáp ứng đủ điều kiện luật định; có thể thay đổi mức bồi thường nếu không còn phù hợp với thực tế.
Bộ luật dân sự năm 2015 xác định thiệt hại do tính mạng bị xâm phạm, sức khỏe bị đe dọa như sau:
Tìm hiểu thêm: Bài tập tình huống luật lao dong
Về thiệt hại do sức khỏe bị đe dọa
Điều 590 Bộ luật dân sự năm 2015 xác định thiệt hại bao gồm, chi phí hợp lý cho việc cứu chữa, bồi dưỡng, phục hồi sức khoẻ và chức năng bị mất, bị giảm sút của người bị thiệt hại. Thu nhập thực tế bị mất hoặc bị giảm sút của người bị thiệt hại; nếu thu nhập thực tế của người bị thiệt hại không ổn định và không thể xác định được thì áp dụng mức thu nhập trung bình của lao động cùng loại. Chi phí hợp lý và phần thu nhập thực tế bị mất của người chăm sóc người bị thiệt hại trong thời gian điều trị; nếu người bị thiệt hại mất khả năng lao động và cần phải có người thường xuyên chăm sóc thì thiệt hại bao gồm cả chi phí hợp lý cho việc chăm sóc người bị thiệt hại. Thiệt hại khác do luật quy định.
Người chịu trách nhiệm bồi thường trong trường hợp sức khoẻ của người khác bị xâm phạm phải bồi thường thiệt hại theo quy định và một khoản tiền khác để bù đắp tổn thất về tinh thần mà người đó gánh chịu. Mức bồi thường bù đắp tổn thất về tinh thần do các bên thoả thuận; nếu không thoả thuận được thì mức tối đa cho một người có sức khỏe bị xâm phạm không quá năm mươi lần mức lương cơ sở do Nhà nước quy định.
Về thiệt hại do tính mạng bị xâm phạm
Điều 591 Bộ luật dân sự năm 2015 xác định thiệt hại bao gồm: Thiệt hại do sức khỏe bị xâm phạm theo quy định tại Điều 590 của Bộ luật dân sự. Chi phí hợp lý cho việc mai táng, tiền cấp dưỡng cho những người mà người bị thiệt hại có nghĩa vụ cấp dưỡng, thiệt hại khác do luật quy định.
Người chịu trách nhiệm bồi thường trong trường hợp tính mạng của người khác bị xâm phạm phải bồi thường thiệt hại theo quy định và một khoản tiền khác để bù đắp tổn thất về tinh thần cho những người thân thích thuộc hàng thừa kế thứ nhất của người bị thiệt hại, nếu không có những người này thì người mà người bị thiệt hại đã trực tiếp nuôi dưỡng, người đã trực tiếp nuôi dưỡng người bị thiệt hại được hưởng khoản tiền này. Mức bồi thường bù đắp tổn thất về tinh thần do các bên thoả thuận; nếu không thoả thuận được thì mức tối đa cho một người có tính mạng bị xâm phạm không quá một trăm lần mức lương cơ sở do Nhà nước quy định.
Tham khảo thêm: Văn phòng luật sư tư vấn nhà đất miễn phí
Với tinh thần đảm bảo tối đa quyền lợi của người bị thiệt hại và thân nhân của họ, Bộ luật dân sự đã quy định về thời hạn hưởng bồi thường tại Điều 593 – Bộ luật dân sự năm 2015 như sau:
– Trường hợp người bị thiệt hại mất hoàn toàn khả năng lao động thì người bị thiệt hại được hưởng bồi thường từ thời điểm mất hoàn toàn khả năng lao động cho đến khi chết, trừ trường hợp có thỏa thuận khác.
– Trường hợp người bị thiệt hại chết thì những người mà người này có nghĩa vụ cấp dưỡng khi còn sống được hưởng tiền cấp dưỡng từ thời điểm người có tính mạng bị xâm phạm chết trong thời hạn sau đây:
+ Người chưa thành niên hoặc người đã thành thai là con của người chết và còn sống sau khi sinh ra được hưởng tiền cấp dưỡng cho đến khi đủ mười tám tuổi, trừ trường hợp người từ đủ mười lăm tuổi đến chưa đủ mười tám tuổi đã tham gia lao động và có thu nhập đủ nuôi sống bản thân;
+ Người thành niên nhưng không có khả năng lao động được hưởng tiền cấp dưỡng cho đến khi chết.
– Đối với con đã thành thai của người chết, tiền cấp dưỡng được tính từ thời điểm người này sinh ra và còn sống.
Tô Huệ
Tham khảo thêm: Tuân thủ pháp luật là gì? Ví dụ tuân thủ pháp luật?
