Bảo hiểm con người là gì ? Bảo hiểm nhân thọ là gì ? Bảo hiểm phi nhân thọ là gì ?

1. Khái niệm bảo hiểm con người

Bảo hiểm con người là loại hình bảo hiểm cho sinh mạng, sức khỏe, khả năng hoạt động của con người.

Xem thêm: Bảo hiểm con người

Bảo hiểm con người là loại bảo hiểm có mục đích chi trả những khoản tiền đã thỏa thuận trước cho người được bảo hiểm hoặc người thụ hưởng bảo hiểm, trong trường hợp xảy ra những sự kiện tác động đến chính bản thân người được bảo hiểm. Những rủi ro này là tai nạn, bệnh tật, ốm đau, tử vong, tuổi già và những bấp bênh khác về tuổi thọ con người. Khi những sự kiện này xảy ra tác động đến người được bảo hiểm, người bảo hiểm không tham gia một cách trực tiếp vào việc khắc phục hậu quả của chúng. Sự can thiệp của người bảo hiểm chính là việc thanh toán một số tiền, một khoản trợ cấp được ấn định trên hợp đồng bảo hiểm. Khoản trợ cấp này có thể được thanh toán cho người được bảo hiểm hoặc là người người khác – người thụ hưởng, tùy vào từng loại hình bảo hiểm và mục đích ký kết hợp đồng bảo hiểm của người tham gia.

Như vậy, chỉ những thiệt hại về con người mới là đối tượng của hợp đồng bảo hiểm con người. Tuy nhiên có những rủi ro khi xảy ra không gây thiệt hại cho con người cũng vẫn là đối tượng của bảo hiểm con người. Chẳng hạn trong trường hợp người ký hợp đồng bảo hiểm nhân thọ, đến một lứa tuổi nhất định sẽ nhận số tiền bảo hiểm.

Loại bảo hiểm có mục đích chi trả những khoản tiền đã thỏa thuận trước cho người được bảo hiểm hoặc người thụ hưởng bảo hiểm, trong trường hợp xảy ra những sự kiện tác động đến chính bản thân người được bảo hiểm. Những rủi ro này là tai nạn, bệnh tật, ốm đau, tử vong, tuổi già và những bấp bênh khác về tuổi thọ con người. Khi những sự kiện này xảy ra tác động đến người được bảo hiểm, người bảo hiểm không tham gia một cách trực tiếp vào việc khắc phục hậu quả của chúng. Sự can thiệp của người bảo hiểm chính là việc thanh toán một số tiền, một khoản trợ cấp được ấn định trên hợp đồng bảo hiểm. Khoản trợ cấp này có thể được thanh toán cho người được bảo hiểm hoặc là người người khác – người thụ hưởng, tùy vào từng loại hình bảo hiểm và mục đích ký kết hợp đồng bảo hiểm con người của người tham gia.

Đối tượng bảo hiểm là sinh mạng, sức khỏe, khả năng hoạt động của con người nên không thể xác định được giá trị để tính tiền bảo hiểm. Vì vậy, số tiền bảo hiểm của từng hợp đồng do bên bảo hiểm và người tham gia bảo hiểm thỏa thuận trước trong hợp đồng. Khi xảy ra sự kiện bảo hiểm, bên bảo hiểm căn cứ vào mức tiền bảo hiểm ghi trong hợp đồng để trả tiền bảo hiểm mà không căn cứ vào tổn hại thực tế. Trong trường hợp tham gia nhiều hợp đồng bảo hiểm con người thì khi xảy ra sự kiện bảo hiểm, người tham gia bảo hiểm được hưởng quyền lợi bảo hiểm theo từng hợp đồng.

Bảo hiểm con người được phân chia thành hai hình thức bảo hiểm chủ yếu là: bảo hiểm nhân thọ và bảo hiểm phi nhân thọ. Xem thêm: Luật sư tư vấn pháp luật bảo hiểm xã hội trực tuyến, gọi ngay: 1900.6162 để được luật sư tư vấn pháp luật về bảo hiểm

2. Căn cứ trả tiền bảo hiểm tai nạn, sức khỏe con người

– Số tiền bảo hiểm hoặc phương thức xác định số tiền bảo hiểm được bên mua bảo hiểm và doanh nghiệp bảo hiểm thỏa thuận trong hợp đồng bảo hiểm.

– Trong bảo hiểm tai nạn con người, doanh nghiệp bảo hiểm phải trả tiền bảo hiểm cho người thụ hưởng trong phạm vi số tiền bảo hiểm, căn cứ vào thương tật thực tế của người được bảo hiểm và thỏa thuận trong hợp đồng bảo hiểm.

– Trong bảo hiểm sức khỏe con người, doanh nghiệp bảo hiểm phải trả tiền bảo hiểm cho người được bảo hiểm trong phạm vi số tiền bảo hiểm, căn cứ vào chi phí khám bệnh, chữa bệnh, phục hồi sức khỏe của người được bảo hiểm do bệnh tật hoặc tai nạn gây ra và thỏa thuận trong hợp đồng bảo hiểm.

Trong trường hợp bên mua bảo hiểm thông báo sai tuổi của người được bảo hiểm, nhưng tuổi đúng của người được bảo hiểm không thuộc nhóm tuổi có thể được bảo hiểm thì doanh nghiệp bảo hiểm có quyền hủy bỏ hợp đồng bảo hiểm và hoàn trả số phí bảo hiểm đã đóng cho bên mua bảo hiểm sau khi đã trừ các chi phí hợp lý có liên quan. Trong trường hợp hợp đồng bảo hiểm đã có hiệu lực từ hai năm trở lên thì doanh nghiệp bảo hiểm phải trả cho bên mua bảo hiểm giá trị hoàn lại của hợp đồng bảo hiểm.

3. Bảo hiểm nhân thọ là gì ?

“Bảo hiểm nhân thọ (Life insurance) là hợp đồng giữa chủ hợp đồng bảo hiểm và công ty bảo hiểm, trong đó công ty bảo hiểm cam kết sẽ trả cho người thụ hưởng một khoản tiền, khi cái chết của một người được bảo hiểm xảy ra”.

Theo phương thức tham gia bảo hiểm có bảo hiểm cá nhân và bảo hiểm nhóm:

– Bảo hiểm nhân thọ cá nhân : Là loại bảo hiểm thực hiện dưới hình thức người tham gia bảo hiểm là cá nhân. Theo đó cá nhân tự nguyện tham gia 1 hay nhiều hợp đồng bảo hiểm. Với bảo hiểm này, người được bảo hiểm chính có thể mua thêm các sản phẩm bổ sung cho người thân trong gia đình trên cùng 1 hợp đồng.

– Bảo hiểm nhân thọ nhóm, gia đình : Là loại bảo hiểm theo hình thức tập thể có kèm theo danh sách cá nhân là người được bảo hiểm.

4. Đặc điểm bảo hiểm nhân thọ

Bảo hiểm nhân thọ là một loại nghiệp vụ bảo hiểm cho người được bảo hiểm sống hoặc chết. Chính vì vậy mà bảo hiểm nhân thọ mang những đặc điểm cơ bản sau:

Thứ nhất, tuổi thọ, tính mạng, sức khỏe con người không xác định được giá trị.

Tìm hiểu thêm: điều kiện rút bảo hiểm xã hội 1 lần

Thứ hai, sự kiện bảo hiểm không không hoàn toàn gắn liền với rủi ro.

Sự kiện bảo hiểm là sự kiện khách quan do các bên thỏa thuận hoặc pháp luật quy định mà khi sự kiện đó xảy ra thì doanh nghiệp bảo hiểm phải trả tiền bảo hiểm cho người thụ hưởng hoặc bồi thường cho người được bảo hiểm.

Thứ ba, chỉ công ty bảo hiểm nhân thọ mới được cung cấp. Bảo hiểm nhân thọ là bảo hiểm con người đây là thuộc tính cơ bản nhất của bảo hiểm thọ các loại bảo hiểm khác không khác. Ví dụ: bạn tham gia bảo hiểm tính mạng, sức khỏe thì bạn phải đóng phí khi tham gia bảo hiểm. Trong khoản thời gian tham gia bảo hiểm nếu bạn gặp rủi ro như tai nạn thì bạn sẽ được bên bảo hiểm chi trả các chi phí phát sinh trong việc gặp rủi ro này.

Thứ tư, đây là loại hợp đồng dài hạn và thường mang tính tiết kiệm.

Thứ năm, bảo hiểm nhân thọ là loại hợp đồng với các điều khoản mẫu nên yêu cầu rất cao về tính linh hoạt và tính minh bạch.

5. Bảo hiểm phi nhân thọ là gì ?

Bảo hiểm phi nhân thọ là hình thức bảo hiểm, dành cho cả con người và tài sản khác.

Bảo hiểm phi nhân thọ là loại hình bảo hiểm có đối tượng bảo hiểm chính là tính mạng, sức khỏe và khả năng lao động của con người. Bảo hiểm nhân thọ có khả năng cung cấp những khoản thanh toán, cung cấp trợ cấp cho người mua bảo hiểm (người được hưởng bảo hiểm) khoản tiền tương ứng với giá trị bảo hiểm khi xảy ra những trường hợp tác động đến bản thân người hưởng bảo hiểm.

Người mua bảo hiểm có thể mua bảo hiểm con người phi nhân thọ cho chính mình hoặc mua cho người thân. Sau một thời gian được quy định đăng kí mua bảo hiểm và đóng phí cụ thể định kì, nếu có vấn đề về tai nạn, bệnh tật… bên bảo hiểm sẽ phải chi trả cho người thụ hưởng một khoản tiền nhất định theo thỏa thuận. Cụ thể bên bảo hiểm sẽ dựa vào các chi phí như cấp cứu, điều trị, bồi dưỡng, phí cấp cứu, xét nghiệm, X-quang, truyền máu, phẫu thuật… trong một số ngày nhất định (thường từ 90 ngày).

Bảo hiểm phi nhân thọ con người chỉ đảm bảo về tính mạng con người chứ không đảm bảo về mặt tài sản, vật chất khác. Chẳng hạn như trong một vụ tai nạn hỏa hoạn mà có xảy ra thiệt hại về cả người và của, thì những phần thiệt hại về cơ thể con người như tử vong, nằm viện… sẽ được bồi thường, hỗ trợ khoản phí tương ứng, nhưng thiệt hại về tài sản không được ước tính kèm theo.

Các rủi ro được bảo hiểm phi nhân thọ bao gồm: sinh mạng, sức khỏe, tài sản (xe, nhà cửa, nhà máy …), trách nhiệm pháp lý phát sinh từ thiệt hại do cá nhân gây ra đối với bên thứ ba, tử vong do tai nạn hoặc thương tích.

Tuy nhiên, bảo hiểm phi nhân thọ không có chi trả đáo hạn khi không có sự kiện rủi ro xảy ra, tức là các khoản phí bảo hiểm đã nộp không được hoàn trả lại.

6. Đặc điểm của bảo hiểm con người phi nhân thọ

bảo hiểm con người phi nhân thọ có những đặc điểm sau:

– Rủi ro được nhắc đến trong bảo hiểm là các trường hợp bị tai nạn, bệnh tật, ốm đau thai sản… ảnh hưởng đến sức khỏe con người.

– Người được nhận bảo hiểm con người phi nhân thọ phải ở trong khoảng tuổi nào đó, không chấp nhận đối tượng người nhận bảo hiểm quá thấp (dưới 12 tháng tuổi) hoặc quá cao tuổi (trên 65 tuổi).

– Thời hạn bảo hiểm con người phi nhân thọ thường ngắn hạn, chỉ thường trong khoảng 1 năm. Một số loại bảo hiểm thường là: bảo hiểm tai nạn 24/24, bảo hiểm trợ cấp nằm viện phẫu thuật…

– Có thể kết hợp chọn lựa các loại hình bảo hiểm có tích hợp đặc điểm của bảo hiểm con người phi nhân thọ trong cùng 1 hợp đồng bảo hiểm. Ví dụ như mua bảo hiểm tai nạn đính kèm trong bảo hiểm nhân thọ… giúp giảm thiểu chi phí đóng bảo hiểm.

– Các loại hình bảo hiểm con người phi nhân thọ:

Bảo hiểm tai nạn: Người được bảo hiểm khi có các vấn đề về tai nạn, thương tật thân thể, bên bảo hiểm sẽ thanh toán cho người thụ hưởng chi phí tương ứng với giá trị bảo hiểm và thỏa thuận trong hợp đồng.

Với các loại bảo hiểm tai nạn:

• Bảo hiểm tai nạn con người 24/24.
• Bảo hiểm tai nạn thuyền viên.
• Bảo hiểm tai nạn người sử dụng điện.
• Bảo hiểm tai nạn thân thể học sinh.
• Bảo hiểm khách du lịch trong nước.
• …

Tìm hiểu thêm: Bảo hiểm bắt buộc là gì

Bảo hiểm sức khỏe (Bảo hiểm chi phí y tế): Thanh toán khoản trợ cấp chi phí y tế cho người nhận bảo hiểm khi bị ốm đau, bệnh tật, tai nạn… cần phải thực hiện điều trị trong bệnh viện.

Bảo hiểm kết hợp: Có thể kết hợp nhiều loại hình bảo hiểm như bảo hiểm tai nạn và bảo hiểm sức khỏe, thanh toán chi phí khi người được bảo hiểm bị thương tật, tử vong do tai nạn, nằm viện, tử vong do ốm đau…

Với các loại hình:

• Bảo hiểm tai nạn con người.
• Bảo hiểm chi phí y tế.
• Bảo hiểm sinh mạng kết hợp con người.
• Bảo hiểm học sinh.
• Bảo hiểm du lịch.

7. Các trường hợp không được trả tiền bảo hiểm

Các trường hợp không trả tiền bảo hiểm:

– Doanh nghiệp bảo hiểm không phải trả tiền bảo hiểm trong các trường hợp sau đây:

a) Người được bảo hiểm chết do tự tử trong thời hạn hai năm, kể từ ngày nộp khoản phí bảo hiểm đầu tiên hoặc kể từ ngày hợp đồng bảo hiểm tiếp tục có hiệu lực;

b) Người được bảo hiểm chết hoặc bị thương tật vĩnh viễn do lỗi cố ý của bên mua bảo hiểm hoặc lỗi cố ý của người thụ hưởng;

c) Người được bảo hiểm chết do bị thi hành án tử hình.

– Trong trường hợp một hoặc một số người thụ hưởng cố ý gây ra cái chết hay thương tật vĩnh viễn cho người được bảo hiểm, doanh nghiệp bảo hiểm vẫn phải trả tiền bảo hiểm cho những người thụ hưởng khác theo thỏa thuận trong hợp đồng bảo hiểm.

– Trong những trường hợp quy định như trên, doanh nghiệp bảo hiểm phải trả cho bên mua bảo hiểm giá trị hoàn lại của hợp đồng bảo hiểm hoặc toàn bộ số phí bảo hiểm đã đóng sau khi đã trừ các chi phí hợp lý có liên quan; nếu bên mua bảo hiểm chết thì số tiền trả lại được giải quyết theo quy định của pháp luật về thừa kế.

8. Giao kết hợp đồng bảo hiểm con người cho trường hợp chết

– Khi bên mua bảo hiểm giao kết hợp đồng bảo hiểm con người cho trường hợp chết của người khác thì phải được người đó đồng ý bằng văn bản, trong đó ghi rõ số tiền bảo hiểm và người thụ hưởng.

Mọi trường hợp thay đổi người thụ hưởng phải có sự đồng ý bằng văn bản của bên mua bảo hiểm.

– Không được giao kết hợp đồng bảo hiểm con người cho trường hợp chết của những người sau đây:

a) Người dưới 18 tuổi, trừ trường hợp cha, mẹ hoặc người giám hộ của người đó đồng ý bằng văn bản;

b) Người đang mắc bệnh tâm thần.

9. Những hành vi không được thực hiện

– Trong bảo hiểm con người, nếu bên mua bảo hiểm không đóng hoặc đóng không đủ phí bảo hiểm thì doanh nghiệp bảo hiểm không được khởi kiện đòi bên mua bảo hiểm đóng phí bảo hiểm.

– Trong trường hợp người được bảo hiểm chết, bị thương tật hoặc đau ốm do hành vi trực tiếp hoặc gián tiếp của người thứ ba gây ra, doanh nghiệp bảo hiểm vẫn có nghĩa vụ trả tiền bảo hiểm mà không có quyền yêu cầu người thứ ba bồi hoàn khoản tiền mà doanh nghiệp bảo hiểm đã trả cho người thụ hưởng. Người thứ ba phải chịu trách nhiệm bồi thường cho người được bảo hiểm theo quy định của pháp luật.

Luật Minh Khuê (tổng hợp & phân tích)

Tham khảo thêm: Mức đóng bảo hiểm xã hội 2021