Bảo hiểm xã hội là chế độ bảo hiểm không thể thiếu đối với người lao động Việt Nam hiện nay. Vậy bảo hiểm xã hội là gì? Các chế độ và quy định bảo hiểm xã hội mới nhất như thế nào. Hãy cùng Niềm Tin Bảo Hiểm tìm hiểu chi tiết về BHXH Việt Nam trong bài viết dưới đây nhé.
Nội dung chính
Bảo hiểm xã hội là gì
Căn cứ khoản 1 điều 3 Luật bảo hiểm xã hội 2014 định nghĩa bảo hiểm xã hội là sự bù đắp thu nhập của người lao động khi họ giảm mức thu nhập do ốm đau, bệnh tật, thai sản, tai nạn lao động, chết, nghỉ hưu hoặc hết tuổi lao động. Số tiền chi trả dựa trên cơ sở đóng vào quỹ bảo hiểm xã hội.
Xem thêm: Trợ cấp bảo hiểm xã hội là gì
Bảo hiểm xã hội (BHXH) được nhà nước bảo hộ theo quy định pháp luật nhằm đảm bảo an toàn về đời sống cho người lao động và các thành viên trong gia đình. BHXH góp phần bảo vệ an toàn xã hội và là trụ cột chính trong hệ thống an sinh xã hội của nước nhà.
Nếu bạn chưa biết cách tra cứu mã số bảo hiểm xã hội thì hãy truy cập bài viết để xem chi tiết nhé.
Cơ sở pháp lý
- Căn cứ luật bảo hiểm xã hội 2014.
- Căn cứ nghị định số 115/2015/NĐ-CP quy định một số điều về bảo hiểm xã hội.
- Căn cứ thông tư 59/2015/TT-BLĐTBXH quy định và hướng dẫn thi hành một số điều về bảo hiểm xã hội.
Phân loại bảo hiểm xã hội
Bảo hiểm xã hội tự nguyện
Bảo hiểm xã hội tự nguyện là hình thức bảo hiểm không mang tính chất bắt buộc người lao động tham gia. Người lao động có thể lựa chọn tham gia BHXH tự nguyện phù hợp với tình hình tài chính của bản thân và gia đình. Bhxh sẽ dựa trên khoản mua bảo hiểm của bạn để đánh giá chế độ lương hưu khi hết tuổi lao động.
Ngoài ra, bạn sẽ được chi trả một phần tài chính khi chẳng may ốm đau, bệnh nghề nghiệp, thất nghiệp, sinh con, tai nạn, mất khả năng lao động…
Bảo hiểm xã hội bắt buộc
Bảo hiểm xã hội bắt buộc là loại bảo hiểm dành cho người lao động và người sử dụng lao động bắt buộc phải đóng theo đúng quy định của pháp luật. Thông thường khi làm hợp đồng lao động sẽ có điều khoản về quyền lợi bảo hiểm xã hội của người lao động. Người sử dụng lao động và người lao động cùng nhau chi trả cho khoản thanh toán về bảo hiểm xã hội. Tuy nhiên người sử dụng lao động sẽ chi trả nhiều hơn.
Bảo hiểm xã hội được áp dụng đối với người lao động khi ký kết, tham gia hợp đồng lao động trên 3 tháng và không được xác định thời hạn nghỉ trong hợp đồng.
Các chế độ bảo hiểm xã hội Việt Nam
Bảo hiểm xã hội Việt Nam được chia thành 5 chế độ chính:
- Chế độ ốm đau.
- Chế độ hưu trí.
- Chế độ tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp.
- Chế độ tử tuất.
- Chế độ thai sản.
- Chế độ bảo hiểm thất nghiệp
Bạn đã biết cách tính bảo hiểm xã hội chưa, hãy truy cập bài viết để nắm rõ cho mình cách tính chính xác nhất.
Mỗi chế độ bhxh mang đến cho người lao động những quyền lợi hữu ích trong việc chăm sóc và bảo vệ con người trong cuộc sống.
Chế độ ốm đau
Đây là chế độ dành cho người lao động tham gia bảo hiểm xã hội thuộc trường hợp ốm đau hoặc tai nạn lao động có giấy chứng nhận của tổ chức, cơ sở y tế xác minh. Người lao động sẽ được nghỉ và hưởng các chế độ của lao động theo quy định của Luật Bảo Hiểm Xã Hội Việt Nam. Người lao động sẽ có mức hưởng khác nhau như thời gian nghỉ ốm đau và hưởng chế độ lao động của bảo hiểm xã hội tùy vào công việc của công việc của người lao động.
Thời gian nghỉ ốm đau của người lao động đóng bảo hiểm xã hội không quá 30 ngày. Nếu bạn chưa hồi phục sức khỏe trong khoảng thời gian này thì sẽ được nghỉ theo chế độ nghỉ dưỡng sức, phục hồi sức khỏe sau ốm đau theo đúng quy định của pháp luật.
Tham khảo thêm: Mức đóng bảo hiểm xã hội 2021
Lưu ý: Các trường hợp người lao động đóng bảo hiểm xã hội tự hủy hoại sức khỏe hoặc không phải do tai nạn lao động thì chế độ ốm đau sẽ không được nhận.
Chế độ thai sản
Chế độ thai sản là chế độ bảo hiểm xã hội dành cho các đối tượng là lao động nữ có đủ điều kiện hưởng trợ cấp của các chế độ của thai sản. Họ sẽ được hưởng trợ cấp theo đúng quy định của pháp luật như: chế độ khám thai, ốm đau thai sản, nghỉ hưởng chế độ sẩy thai, phá thai, thai chết hoặc nghỉ hưởng chế độ sinh con, nghỉ hưởng chế độ các biện pháp tránh thai.
Xem thêm: Bảo hiểm thai sản là gì nếu bạn chưa hiểu rõ về nó.
Đối với các trường hợp người lao động nữ sinh con hoặc nhân nuôi con dưới 6 tuổi. Nếu có đủ điều kiện hưởng chế độ của thai sản thì họ sẽ nhận hỗ trợ 1 lần từ bảo hiểm xã hội với một khoản tiền bằng 2 lần tháng lương cơ sở trong thời gian nghỉ hưởng chế độ. Đối với trường hợp lao động nữ khi sinh con không đóng bảo hiểm xã hội mà chồng tham gia thì khi đó chồng sẽ nhận hỗ trợ 1 lần từ BHXH với khoản tiền bằng 2 lần tháng lương cơ sở trong thời gian vợ nghỉ sinh con.
Người lao động nữ hưởng chế độ thai sản trong vòng 30 ngày mà chưa đủ sức khỏe để đi làm tiếp thì sẽ nghỉ từ 5 đến 10 ngày theo chế độ nghỉ dưỡng sức và phục hồi sức khỏe của quy định bảo hiểm xã hội.
Lưu ý: Đối với người lao động và tham gia bảo hiểm xã hội khi mang thai hộ và nhận nuôi con dưới 6 tuổi cũng sẽ hưởng các chế độ bảo hiểm thai sản của bảo hiểm xã hội.
Chế độ tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp của bhxh
Đây là chế độ dành cho người lao động tham gia BHXH không may bị tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp. Nếu đủ điều kiện hưởng chế độ theo đúng quy định của luật bảo hiểm xã hội thì người lao động sẽ nhận trợ cấp 1 lần hoặc theo tháng tùy theo mức độ ảnh hưởng tới sức khỏe.
Ngoài các trợ cấp bảo hiểm về thu nhập hàng tháng, người lao động còn được hưởng các trợ cấp về phương tiện đi lại, gậy chống, các công cụ sinh hoạt để nhằm giúp cho người lao động nhanh chóng khỏe mạnh.
Chế độ hưu trí
Đây là chế độ dành cho người lao động đến tuổi suy giảm sức khỏe lao động, không thể lao động theo quy định của tổ chức Bảo Hiểm Xã Hội Việt Nam và đóng đủ 20 năm BHXH. Người lao động sẽ nhận được tiền hưu trí hàng tháng tùy thuộc vào mức tham gia và khoản tiền đóng BHXH.
Ngoài ra đối với người tham gia bảo hiểm xã hội chưa nạp đủ 20 năm mà đủ tuổi về hưu hoặc khi nghỉ việc chưa nạp đủ 20 năm tiền bảo hiểm xã hội có thể lên trực tiếp các tổ chức, cơ quan bảo hiểm xã hội để yêu cầu thanh toán bảo hiểm xã hội để hưởng mức hưởng bảo hiểm xã hội 1 lần. Xác định đúng mức lương đóng bảo hiểm hàng tháng để tính mức hưởng hưu trí và trợ cấp bảo hiểm một lần.
Tìm hiểu chi tiết hơn tại: Đóng bảo hiểm bao nhiêu năm thì được hưởng lương hưu
Chế độ tử tuất
Là chế độ dành cho những người tham gia bảo hiểm xã hội khi bị tử vong (chết). Bảo hiểm xã hội sẽ trợ cấp mai táng, hỗ trợ tử tuất hàng tháng và trợ cấp tử tuất mỗi tuần theo quy định của tổ chức, cơ quan bảo hiểm xã hội.
Đây là phần thu nhập hỗ trợ cho thân nhân người tham gia BHXH khi gặp bất trắc và tử vong. Mức trợ cấp tử tuất hàng tháng phụ thuộc vào mức lương cơ sở của người tham gia bảo hiểm tại thời điểm đang tham gia. Mức trợ cấp tử tuất hàng tuần phụ thuộc vào thời gian tham gia bảo hiểm xã hội và mức đóng bảo hiểm hàng tháng.
Chế độ bảo hiểm thất nghiệp
Tham khảo thêm: Thời gian nghỉ ốm hưởng chế độ BHXH và tiền lương thế nào?
Bảo hiểm thất nghiệp là bảo hiểm nhằm hỗ trợ người lao động mất đi thu nhập hàng tháng do thất nghiệp. Điều kiện hưởng chế độ thất nghiệp khi người lao động đóng đủ quỹ thất nghiệp trong bảo hiểm xã hội trên 12 tháng trước 24 tháng kể từ ngày thất nghiệp. Trong khoảng thời gian 3 tháng kể từ khi thất nghiệp người lao động muốn nhận bảo hiểm xã hội thất nghiệp phải làm hồ sơ và nạp lên các tổ chức, cơ quan bhxh để được hưởng.
Xem chi tiết cách tính bảo hiểm thất nghiệp qua bài viết này.
Thời gian thất nghiệp chờ thủ tục thất nghiệp, người thất nghiệp phải chưa tìm được việc trong 15 ngày từ ngày đăng ký. Thời gian hưởng trợ cấp bảo hiểm phải phụ thuộc vào thời gian đóng bảo hiểm thất nghiệp. Mức hưởng trợ cấp hàng tháng sẽ tính bằng 60% mức đóng khi tham gia bảo hiểm trước khi thất nghiệp 6 tháng.
Lưu ý: Người đang hưởng chế độ thất nghiệp vẫn được hưởng chế độ bảo hiểm theo quy định tại luật bảo hiểm xã hội năm 2014.
Bảo hiểm thất nghiệp là bảo hiểm nhằm hỗ trợ người lao động mất đi thu nhập hàng tháng do thất nghiệp. Điều kiện hưởng bảo hiểm thất nghiệp khi người lao động đóng đủ quỹ thất nghiệp trong bảo hiểm xã hội trên 12 tháng trước 24 tháng kể từ ngày thất nghiệp. Trong khoảng thời gian 3 tháng kể từ khi thất nghiệp người lao động muốn nhận bảo hiểm xã hội thất nghiệp phải làm hồ sơ và nạp lên các tổ chức, cơ quan bhxh để hưởng.
Thời gian thất nghiệp chờ thủ tục thất nghiệp, người thất nghiệp phải chưa tìm được việc trong 15 ngày từ ngày đăng ký. Thời gian hưởng trợ cấp bảo hiểm phải phụ thuộc vào thời gian đóng bảo hiểm thất nghiệp. Mức hưởng trợ cấp hàng tháng sẽ tính bằng 60% mức đóng khi tham gia bảo hiểm trước khi thất nghiệp 6 tháng.
Lưu ý: Người đang hưởng chế độ bảo hiểm thất nghiệp vẫn hưởng chế độ bảo hiểm theo quy định tại luật bảo hiểm xã hội năm 2014.
Lợi ích khi tham gia bảo hiểm xã hội Việt Nam
- Người lao động được hưởng thời gian nghỉ và quyền lợi bảo hiểm xã hội khi bản thân và con cái ốm đau.
- Được hưởng thời gian nghỉ và quyền lợi khi thai sản và sinh con.
- Được hưởng quyền lợi bhxh khi nhận nuôi con.
- Được hưởng quyền lợi hưu trí khi đến tuổi về hưu.
- Được hưởng quyền lợi khi tai nạn lao động hoặc mắc phải bệnh nghề nghiệp.
- Được hưởng quyền lợi trợ cấp mai táng và tiền tuất.
- Được hưởng chế độ hưu trí và lương hưu.
- Được hưởng chế độ hỗ trợ mai táng và tiền tuất.
Quyền và trách nhiệm khi tham gia bảo hiểm xã hội
Đối với người lao động
Người lao động được người sử dụng lao động tham gia bảo hiểm xã hội và hưởng các chế độ bhxh theo quy định tại cơ quan bảo hiểm xã hội. Được bắt buộc chủ sử dụng lao động cấp và quản lý các sổ bhxh của chính mình và nhận lại khi không còn làm việc trong môi trường cũ. Người lao động nhận lương hưu và hưởng trợ cấp đầy đủ, kịp thời theo các hình thức chi trả sau:
- Đến trực tiếp tại các tổ chức, cơ quan bảo hiểm xã hội, cơ quan có thẩm quyền hoặc các cơ quan được bhxh ủy quyền chi trả.
- Nhận chi trả bhxh thông qua tài khoản ngân hàng mà người tham gia đã khai báo.
- Nhận chi trả bhxh thông qua các tổ chức bảo hiểm xã hội của công ty làm việc hay người sử dụng lao động.
Người lao động được hưởng chế độ bảo hiểm khi:
- Người lao động đang trong thời gian nghỉ để hưởng chế độ thai sản hoặc nhận con nuôi con nuôi.
- Người lao động đang hưởng chế độ hưu trí, hưởng lương hưu, suy giảm khả năng lao động.
- Người lao động hưởng bhxh do ốm đau, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp phải nghỉ việc.
- Người lao động hưởng chế độ ốm đau bệnh tật phải điều trị dài hạn ở bệnh viện. Trong đó danh sách bệnh thuộc danh mục chữa trị dài ngày do bhyt quy định.
Người lao động ủy quyền cho người khác nhận lương hưu hay trợ cấp xã hội của bhyt. Được thăm khám định kỳ để kiểm tra về khả năng sức khỏe lao động. Được cung cấp thông tin về việc đóng bảo hiểm xã hội 6 tháng một lần. Yêu cầu người sử dụng lao động cung cấp về việc đóng và chế độ và quyền được hưởng của bhxh. Người tham gia được khởi kiện, khiếu nại bảo hiện xã hội theo quy định của pháp luật Việt Nam.
Đối với chủ sử dụng lao động
Quyền của người chủ sử dụng lao động gồm:
- Được tố cáo, khởi kiện các tổ chức, cơ quan bhxh theo quy định của pháp luật Việt Nam.
- Được từ chối những yêu cầu không đúng quy định pháp luật về bhxh khi sử dụng lao động.
Trách nhiệm của chủ sử dụng lao động:
- Lập hồ sơ tham gia bảo hiểm xã hội cho người lao động.
- Đóng bảo hiểm xã hội hàng tháng cho người lao động. Trong đó khoản đóng bhxh là số tiền chủ sở hữu đóng và trích một phần từ lương của người lao động để đóng một lần theo quy định.
- Giới thiệu người lao động đi khám sức khỏe định mức theo định kỳ.
- Hợp tác cùng các công ty bao hiem xa hoi để trả chu cấp bảo hiểm xã hội cho người lao động.
- Phối hợp cơ quan bhxh để chi trả sổ tham gia bảo hiểm xã hội cho người lao động. Xác minh đúng thời gian tham gia bảo hiểm xã hội khi người lao động nghỉ việc.
- Cung cấp thông tin chính xác về người lao động khi tham gia bảo hiểm xã hội cho cơ quan bhxh luật pháp.
- Công bố thông tin tham gia bảo hiểm xã hội cho người lao động theo định kỳ 6 tháng và 1 năm theo đúng quy định pháp luật.
Vậy là Niềm Tin Bảo Hiểm đã chia sẻ đến bạn mọi thông tin về bảo hiểm xã hội là gì rồi nhé. Hy vọng bài viết trên sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về các chế độ, quyền lợi, lợi ích khi tham gia bảo hiểm xã hội. Nếu bạn còn thắc mắc chưa được giải đáp vui lòng để lại COMMENT bên dưới bài viết nhé.
Tham khảo thêm: Thủ tục rút bảo hiểm xã hội
