Chỉ cần tình yêu là đủ để xây dựng một gia đình hạnh phúc? Nếu vậy, tại sao nhiều cặp vợ chồng rất yêu nhau nhưng vẫn ly hôn?
Bởi vì khi trải nghiệm hôn nhân mới thấy cuộc sống hôn nhân toàn khác xa với những suy nghĩ ban đầu. Rồi nhiều người cảm thấy ngột ngạt, bức bối, chịu đựng và chỉ mong được giải thoát sớm. Dần dần trong đầu họ hình thành khái niệm “ly hôn” và suy nghĩ về câu hỏi “điều kiện ly hôn ra sao và thủ tục ly hôn như thế nào?”. Tuy nhiên, vẫn có nhiều cặp vợ chồng khi ly hôn nhưng lại không suy nghĩ cho những đứa con của họ, không lắng nghe cảm xúc, tâm tư và suy nghĩ về cuộc sống của những đứa con phải trải qua sau đó, ở thời kỳ hậu ly hôn như thế nào, đặc biệt là những đứa trẻ chưa hình thành nhân cách. Hậu quả là để lại một nỗi đau dằng xé dai dẳng về sau cho những đứa con của họ phải gánh chịu, mặc dù chúng không có lỗi.
Xem thêm: Muốn ly hôn nhưng thương con
Do vậy, tôi viết bài này nhằm mục đích tuyên truyền và phân tích cho các cặp vợ chồng muốn hiểu về ly hôn, điều kiện về pháp lý để ly hôn và đặc biệt cần phải lưu tâm hơn về hậu ly hôn và nỗi đau, cảm xúc của những đứa con phải gánh chịu khi cha mẹ ly hôn để họ có quyết định tốt nhất cho mình và đặc biệt là cho các con.
Vậy ly hôn là gì?
Ly hôn là việc chấm dứt quan hệ vợ chồng theo bản án, quyết định có hiệu lực pháp luật của Tòa án (Khoản 14, Điều 3 Luật Hôn nhân và gia đình). Như vậy, ly hôn bắt buộc phải được giải quyết tại Tòa án có thẩm quyền.
Điều kiện gì theo quy định của pháp luật để được ly hôn?
Theo Khoản 1 Điều 56 Luật hôn nhân và gia đình quy định:
“Điều 56. Ly hôn theo yêu cầu của một bên
“1. Khi vợ hoặc chồng yêu cầu ly hôn mà hòa giải tại Tòa án không thành thì Tòa án giải quyết cho ly hôn nếu có căn cứ về việc vợ, chồng có hành vi bạo lực gia đình hoặc vi phạm nghiêm trọng quyền, nghĩa vụ của vợ, chồng làm cho hôn nhân lâm vào tình trạng trầm trọng, đời sống chung không thể kéo dài, mục đích của hôn nhân không đạt được.”
Vậy thì “tình trạng hôn nhân trầm trọng”, “mục đích của hôn nhân không đạt được” là như thế nào?
Tại Mục 8 của Nghị quyết số 02/2000/NQ-HĐTP hướng dẫn một số nội dung Luật hôn nhân và gia đình 2000 hướng dẫn, giải thích và quy định cụ thể như sau:
Đọc thêm: Thủ tục ly hôn thuận tình
“a.1. Được coi là tình trạng của vợ chồng trầm trọng khi:
– Vợ, chồng không thương yêu, quý trọng, chăm sóc, giúp đỡ nhau như người nào chỉ biết bổn phận người đó, bỏ mặc người vợ hoặc người chồng muốn sống ra sao thì sống, đã được bà con thân thích của họ hoặc cơ quan, tổ chức, nhắc nhở, hoà giải nhiều lần.
– Vợ hoặc chồng luôn có hành vi ngược đãi, hành hạ nhau, như thường xuyên đánh đập, hoặc có hành vi khác xúc phạm đến danh dự, nhân phẩm và uy tín của nhau, đã được bà con thân thích của họ hoặc cơ quan, tổ chức, đoàn thể nhắc nhở, hoà giải nhiều lần.
– Vợ chồng không chung thuỷ với nhau như có quan hệ ngoại tình, đã được người vợ hoặc người chồng hoặc bà con thân thích của họ hoặc cơ quan, tổ chức, nhắc nhở, khuyên bảo nhưng vẫn tiếp tục có quan hệ ngoại tình;
a.2. Để có cơ sở nhận định đời sống chung của vợ chồng không thể kéo dài được, thì phải căn cứ vào tình trạng hiện tại của vợ chồng đã đến mức trầm trọng như hướng dẫn tại điểm a.1 mục 8 này. Nếu thực tế cho thấy đã được nhắc nhở, hoà giải nhiều lần, nhưng vẫn tiếp tục có quan hệ ngoại tình hoặc vẫn tiếp tục sống ly thân, bỏ mặc nhau hoặc vẫn tiếp tục có hành vi ngược đãi hành hạ, xúc phạm nhau, thì có căn cứ để nhận định rằng đời sống chung của vợ chồng không thể kéo dài được.
a.3. Mục đích của hôn nhân không đạt được là không có tình nghĩa vợ chồng; không bình đẳng về nghĩa vụ và quyền giữa vợ, chồng; không tôn trọng danh dự, nhân phẩm, uy tín của vợ, chồng; không tôn trọng quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo của vợ, chồng; không giúp đỡ, tạo điều kiện cho nhau phát triển mọi mặt.”
Điều kiện để được ly hôn như trên chỉ áp dụng cho trường hợp ly hôn đơn phương. Đối với việc thuận tình ly hôn thì do hai bên đều đồng thuận ly hôn, nên Tòa án sẽ cho ly hôn mà không cần xét đến bất kỳ các điều kiện nào.
Trên thực tế, ngoài những điều kiện và lý do nêu trên còn có thêm những lý do khác để ly hôn phụ thuộc vào từng hoàn cảnh gia đình, từng cặp vợ chồng như: Vợ chồng ly thân, một bên không trân trọng tình nghĩa vợ chồng, một bên có hành vi ứng xử không tốt đối với bên kia, gia đình bên kia; cãi nhau, không bảo vệ nhau, không chia sẻ cảm xúc với nhau, không đáp ứng và hòa hợp trong chuyện chăn gối, không có khả năng sinh con và đặc biệt một bên không chia sẻ gánh nặng vật chất/kinh tế trong việc nuôi con và xây dựng kinh tế gia đình.
Cho dù là ly hôn với lý do gì thì trong cuộc sống hôn nhân, người chịu thiệt hơn phần lớn vẫn là phụ nữ và con cái. Nên pháp luật cũng có những quy định mang tính nguyên tắc để ưu ái hơn đến quyền lợi của phụ nữ và con cái. Nhưng thực tế vẫn không bảo vệ và giải quyết hết được mọi góc khuất và nỗi đau trong các vụ án ly hôn, đặc biệt là nỗi đau của những đứa con hậu ly hôn.
Nỗi đau của những đứa trẻ trong những vụ án ly hôn và hậu ly hôn là gì?
Rất nhiều người day dứt và suy nghĩ về con cái rất nhiều khi quyết định ly hôn. Có người quyết định sống chịu đựng và không ly hôn vì con cái, nhưng nhiều người vẫn chọn ly hôn để giải thoát và kéo theo hệ quả giải quyết quyền trực tiếp nuôi con. Còn những đứa con chúng vừa là sản phẩm, vừa là nhân chứng và cũng là người phải lãnh hậu quả và thực thi bản án ly hôn này của cha mẹ mình. Vậy, nỗi đau của những đứa trẻ khi ly hôn và hậu ly hôn ở đâu?
Tìm hiểu thêm: Ly hôn đơn phương – Thủ tục ly hôn đơn phương
Thứ nhất: Khi chúng chưa thể nhận thức hết được Tòa án là gì, ly hôn là gì, nhưng vẫn được cha, mẹ đưa lên Tòa để lấy ý kiến, để làm chứng và phải nói, trình bày với Tòa án những vấn đề mà chúng chưa chắc đã hiểu là có khách quan và công bằng hay không? hay chỉ là nói theo ý kiến của cha hoặc mẹ dặn trước khi đến Tòa án. Và chúng không biết được rằng lời nói của mình cũng là cơ sở để cho Tòa án buộc phải lựa chọn quyết định tước đi một quyền trực tiếp nuôi dưỡng của cha hoặc mẹ đối với chính mình.
Thứ hai: Nếu cặp vợ chồng nào có nhiều con chung, mà buộc phải chia quyền trực tiếp nuôi con chung, thì việc ly hôn cũng là một bản án làm phai nhạt, chia cắt tình anh chị em ruột vì “phải sống cách biệt và ly tán nhau”. Là anh em ruột nhưng phải sống xa nhau, không thể dành tuổi thơ trọn vẹn cho nhau, không có nhiều những kỷ niệm đẹp chung với nhau. Chen vào đó là sự cô đơn, lủi thủi và sự thiếu vắng tình cảm trọn vẹn của các thành viên trong gia đình. Nếu không có đủ sự quan tâm, giáo dục và chăm sóc tốt của cha mẹ đang nuôi dưỡng, thì còn làm mất đi sự gắn kết giữa các anh chị em ruột sau này về cả tính cách, lối sống và sự phân biệt. Rồi khi trưởng thành, tình cảm anh chị em ruột cũng bị ảnh hưởng, bị phai nhạt dần theo thời gian.
Thứ ba: Cuộc sống sau khi ly hôn, những đứa con sẽ có những câu hỏi cho cha mẹ, nhưng cha mẹ không thể trả lời. Và chính những đứa trẻ này phải tự nhận thức, tự tìm hiểu và trả lời theo thời gian. Mỗi lần hỏi là mỗi lần làm xót xa các bậc làm cha, làm mẹ và cho chính các đứa trẻ vì cha mẹ phải nói dối chúng. Các câu hỏi ví dụ như: “Mẹ ơi bố đâu? sao bố không ở chung với mình? Sao bố mẹ không ở với nhau? Bố ghét mẹ con mình à? Ly hôn là gì hả mẹ? hôm nay bố có đến thăm con không? Con muốn cả ba mẹ đưa con đi chơi có được không? Con muốn ba mẹ về ở với nhau có được không?….” Việc trẻ hỏi thể hiện việc chúng khao khát có cả cha lẫn mẹ, khao khát được bố mẹ sống cùng nhau và khát khao nhận được tình thương yêu, sự chăm sóc của cả cha lẫn mẹ, nhưng tất cả đều rất xa vời mà không phải do lỗi của chúng. Nỗi đau về tinh thần này sẽ kéo dài dai dẳng với mỗi đứa trẻ mà không ai bù đắp được. Đặc biệt là không thể bù đắp được bằng vật chất, tiền bạc.
Thứ tư: Oan nghiệt hơn nữa là đứa trẻ bị một bên cha hoặc mẹ người nuôi dưỡng trực tiếp tẩy não chúng (nếu có). Nghĩa là vì nhiều lý do mà người nào ở với con thường hay nói xấu về người không ở với con và nói xấu về gia đình họ hàng của người không ở với con. Rồi nhồi nhét vào đứa trẻ tư tưởng kỳ thị, căm ghét ba/mẹ người không trực tiếp nuôi và gia đình người này. Khiến chúng càng lớn càng xa lánh và đánh mất đi sự tôn trọng với một bên cha mẹ của mình. Thậm chí cắt đứt mọi liên hệ với một bên cha mẹ mình (người không trực tiếp nuôi dưỡng).
Việc này thực sự để lại hậu quả rất khủng khiếp, biến từ một người có con thành không có con. Bởi vì, tôi đã từng chứng kiến 02 đứa trẻ, một đứa 8 tuổi và một đứa 11 tuổi gặp cha mình tại Tòa án, nhưng không chào hỏi, thậm chí có thái độ coi thường, khi tôi hỏi thì ông bố này khóc nghẹn ngào nói với tôi rằng “vợ anh nó tẩy nảo chúng nó như vậy đó em”. Hỏi kỹ tôi mới biết câu chuyện này đúng là sự thật.
Một đứa trẻ chúng có quyền được thương yêu chăm sóc bình đẳng của cả cha lẫn mẹ, có quyền được gắn kết dưới sự bao bọc, quan tâm của hai gia đình nội, ngoại, nhưng chỉ vì ly hôn và chỉ vì cách dạy bảo sai cách của cha mẹ mà khiến chúng có thể phải mất đi hình tượng của một bên cha hoặc mẹ và một bên gia đình nội ngoại. Nỗi đau này nếu gia đình nào gặp phải, thì hậu quả để lại rất dai dẳng và nỗi đau còn lan tỏa đến cả những người thân của hai gia đình mà không thể hàn gắn được.
Thứ năm: Những cặp vợ chồng khi ly hôn cũng đau, nhưng đau một lần rồi thôi, đa phần họ sẽ đi tìm để xây dựng hạnh phúc mới với người phù hợp hơn và rồi chính họ cũng sẽ có những đứa con, khi đó những đứa trẻ có cha mẹ ly hôn này lại trở thành người thứ ba, người thừa và phải gọi người khác là cha hoặc mẹ mà dân gian hay gọi là “dì ghẻ, dượng ghẻ”. Khi đó, cha mẹ ai cũng có cuộc sống riêng, gia đình riêng để quan tâm chăm sóc, và ít quan tâm chăm sóc cho những đứa con riêng của mình cả về tinh thần, thời gian và vật chất. Còn nếu những đứa trẻ này chẳng may bị hành hạ và bị hắt hủi nữa, thì đây thực sự là bất hạnh vô bờ bến. Những đứa trẻ này rất dễ có suy nghĩ tiêu cực hoặc bỏ nhà ra đi và rất dễ sa vào các tệ nạn xã hội.
Cuối cùng: Khi những đứa trẻ có cha mẹ ly hôn lớn lên, kịp nhận ra và hiểu được thế nào là ly hôn, khi đó đã mất đi cả một tuổi thơ có cha lẫn mẹ hồn nhiên bình thường như bao đứa trẻ khác. Khi cảm nhận được thì chỉ biết tự trách số phận mình mà không thể đỗ lỗi cho cha hoặc cho mẹ. Khi đã ra ở riêng, và mỗi dịp Tết đến xuân về, ngày nghỉ, ngày lễ muốn về thăm cha mẹ, nhưng cũng phải cân nhắc là về thăm cha, hay về thăm mẹ? còn muốn về thăm cả hai thì không được vì cha mẹ sinh sống xa cách nhau và điều kiện thời gian, xe cộ không cho phép. Không về thì mang tiếng là bất hiếu, mà về thì bên trọng, bên khinh.
Ly hôn là điều không ai muốn, nhưng là điều không thể tránh với rất nhiều hoàn cảnh trường hợp. Do vậy, để không phải “ly hôn” thì mỗi cặp nam nữ khi yêu nhau, đến với nhau phải kết hôn cho chặt, phải thận trọng, nghiêm túc trong việc tìm bạn đời và suy nghĩ kỹ về mục đích hôn nhân của chính mình, rồi hãy quyết định. Còn nếu phải ly hôn, hãy suy nghĩ cho con, suy nghĩ về những nỗi đau của những đứa con trước, rồi hãy suy nghĩ và quyết định cho mình.
Tác giả bài viết: Luật sư Vũ Văn Tiến (Giám đốc Công ty Luật TNHH Olympic)
Lưu ý: Nội dung tư vấn của chúng tôi nêu trên chỉ nhằm mục đích tuyên truyền pháp luật đến quý khách hàng để tham khảo chung, không phải là nội dung tư vấn nhằm giải quyết các nhu cầu pháp lý cụ thể của từng khách hàng. Nếu có nhu cầu tư vấn cụ thể, vui lòng liên hệ với chúng tôi để được tư vấn và hỗ trợ miễn phí.
Điện thoại tư vấn: 0967 370 488 – Zalo: 0967 370 488 – Email: info@dichvuluattoanquoc.com
Tham khảo thêm: Câu hỏi về hôn nhân có yếu tố nước ngoài
