Với tính chất là một hình phạt nặng hơn tù có thời hạn và nhẹ hơn hình phạt tử hình, tù chung thân giúp cho việc thực hiện đường lối xử lý tội phạm được sát hợp với thực tế phức tạp và đa dạng của tình hình tội phạm. Thông thường trong thực tiễn, hình phạt tù chung thân được áp dụng đối với những trường hợp mà nếu áp dụng tù có thời hanh (dù ở mức tối đa – hai mươi năm) vẫn còn nhẹ nhưng nếu phạt tử hình thì chưa thật cần thiết.
Về mặt luật định, giữa hình phạt tù chung thân và tử hình không có ranh giới rõ ràng về điều kiện áp dụng. Điều 39 Bộ luật Hình sự quy định điều kiện áp dụng tù chung thân dưới một dạng tổng quát là: “…được áp dụng đối với người phạm tội trong trường hợp đặc biệt nghiêm trọng nhưng chưa đến mức bị xử phạt tử hình”. Đối với đa số các tội phạm đặc biệt nghiêm trọng, Bộ luật Hình sự thường quy định cả tù chung thân và tử hình trong cùng chế tài để Toà án lựa chọn áp dụng vào những trường hợp phạm tội cụ thể.
Xem thêm: án chung thân là gì
Vì vậy, việc áp dụng đúng đắn hình phạt tù chung thân đòi hỏi Toà án phải phân tích vụ án một cách cụ thể, vận dụng đường lối xử lý phù hợp với chính sách hình sự của Nhà nước, đáp ứng được yêu cầu phòng ngừa riêng và phòng ngừa chung.
Do tính chất nghiêm khắc của hình phạt tù chung thân, Bộ luật Hình sự Việt Nam không cho phép áp dụng hình phạt này đối với người chưa thành niên phạm tội (đoạn 2 Điều 39, khoản 5 Điều 91 Bộ luật Hình sự).
Điều kiện để giảm án chung thân?
Pháp luật nước ta bên cạnh những hình phạt cứng rắn, mang tính răn đe cao thì bên cạnh đó cũng đề cao tính nhân văn, nhân đạo, chính vì vậy khi người bị lĩnh án tù chung thân trong một số trường hợp nhất định vẫn sẽ được giảm án xuống tù có thời hạn.
Để được giảm án tù chung thân thì người bị áp dụng hình phạt phải nghiêm túc thực hiện những vấn đề sau:
– Trong quá trình chấp hành hình phạt tù, người chấp hành hình phạt có những biểu hiện tiến bộ, nghiêm túc trong quá trình cải tạo, nhận thức được tội lỗi mà mình đã gây ra cho xã hội.
Người chấp hành hình phạt thực hiện cải tạo tốt được xem xét không gây nguy hiểm cho xã hội.
– Người chấp hành hình phạt tù đã bồi thường được một phần nghĩa vụ dân sự.
– Người bị kết án tù chung thân đã chấp hành hình phạt được 12 năm có thể được xét giảm lần đầu tiên.
Đọc thêm: Dừng xe là gì? Các nguyên tắc dừng xe đúng quy định cần nhớ
– Người bị kết án chung thân lần đầu có thể được giảm xuống là 30 năm tù giam và có thể được xét giảm nhiều lần, tuy nhiên phải đảm bảo thời gian chấp hành hình phạt tù là 20 năm.
– Với trường hợp một người bị kết án nhiều tội, thì phải đã chấp hành hình phạt tù là 15 năm, được xét giảm lần đầu xuống 30 năm tù, vẫn được xét giảm nhiều lần, tuy nhiên đảm bảo thời gian chấp hành hình phạt tù là 25 năm.
– Với những trường hợp đặc biệt, người chấp hành hình phạt đã lập được công, quá già yếu, mắc bệnh hiểm nghèo, có thể được xét giảm thời gian sớm hơn so với thời gian nêu ở trên.
Khi đáp ứng được những điều kiện này thì theo đề nghị của cơ quan thi hành án, Tòa án có thể xem xét để quyết định giảm thời hạn chất hành hình phạt theo quy định.
Trường hợp không được được giảm thời gian chấp hành hình phạt?
Với một số tội phạm đặc biệt theo quy định sẽ không được giảm thời gian tù chung thân như sau:
– Đối với các tội phạm quy định tại chương XIII Bộ Luật hình sự 2015, về các tội xâm phạm an ninh quốc gia như:
+ Tội phản bội Tổ quốc
+ Tội hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân
+ Tối gián điệp
Tìm hiểu thêm: Niêm phong là gì ? Khái niệm niêm phong vật chứng được hiểu như thế nào ?
+ Tội xâm phạm an ninh lãnh thổ
+ Tội bạo loạn
+ Tội khủng bố nhằm chống chính quyền nhân dân.
….
– Đối với các tội phạm quy định tại chương XXVI Bộ Luật hình sự 2015, về các tội phá hoại hòa bình, chống lại loài người và tội phạm chiến tranh như:
+ Tội phá hoại hòa bình, gây chiến tranh xâm lược.
+ Tội chống loài người.
+ Tội phạm chiến tranh.
+ Tội làm lính đánh thuê.
+ Tội tuyển mộ, huấn luyện hoặc sử dụng lính đánh thuê.
