Án treo là gì? Điều kiện được hưởng án treo?

Án treo là gì? Điều kiện để được hưởng án treo? Phân tích chi tiết các điều kiện theo quy định của pháp luật về án treo.

Án treo là gì

Án treo là một chế định pháp lý hình sự có liên quan đến việc chấp hành hình phạt. Nhiều người cho rằng án treo là một hình phạt. Tuy nhiên, điều này là không đúng.

Xem thêm: Hưởng án treo là gì

Theo Điều 1, Nghị quyết số 02/2018 của hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao:

“Án treo là biện pháp miễn chấp hành hình phạt tù có điều kiện, được Tòa án áp dụng đối với người phạm tội bị phạt tù không quá 03 năm, căn cứ vào nhân thân của người phạm tội và các tình tiết giảm nhẹ, xét thấy không cần bắt họ phải chấp hành hình phạt tù.”

Như vậy, án treo là một biện pháp thay thế cho hình phạt tù khi có đủ những điều kiện nhất định và Tòa án xét thấy không cần phải cách ly người phạm tội ra khỏi xã hội mà vẫn có thể cải tạo được tòa án có thể miễn chấp hành tại trại giam mà có thể tự cải tạo dưới sự giám sát, quản lý và giáo dục tại địa phương cư trú của chính quyền sở tại.

Thay vì hình phạt tù, người được hưởng án treo sẽ chịu sự giám sát, giáo dục của cơ quan, tổ chức nơi người đó làm việc hoặc chính quyền địa phương nơi người đó cư trú trong thời gian thử thách.

Trong thời gian thử thách, nếu người được hưởng án treo cố ý vi phạm nghĩa vụ theo quy định của Luật Thi hành án hình sự 02 lần trở lên, thì Tòa án có thể quyết định buộc người đó phải chấp hành hình phạt tù của bản án đã cho hưởng án treo. Trường hợp thực hiện hành vi phạm tội mới thì Tòa án buộc người đó phải chấp hành hình phạt của bản án trước và tổng hợp với hình phạt của bản án mới theo quy định pháp luật.

Xem thêm: Phòng vệ chính đáng là gì ? Khái niệm và điều kiện theo quy định

Điều kiện được hưởng án treo

Theo Điều 65 Bộ luật hình sự 2015 và Điều 2 Nghị quyết 02/2018, người phạm tội được hưởng án treo khi có đủ tất cả các điều kiện sau:

Tổng quan các điều kiện

– Bị xử phạt tù không quá 03 năm.

Đọc thêm: Tòa án nhân dân tối cao là gì

– Có nhân thân tốt.

– Có từ 02 tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự trở lên, trong đó có ít nhất 01 tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự quy định tại khoản 1 Điều 51 của Bộ luật Hình sự và không có tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự quy định tại khoản 1 Điều 52 của Bộ luật hình sự.

– Có nơi cư trú rõ ràng hoặc nơi làm việc ổn định để cơ quan, tổ chức có thẩm quyền giám sát, giáo dục.

– Xét thấy không cần phải bắt chấp hành hình phạt tù nếu người phạm tội có khả năng tự cải tạo và việc cho họ hưởng án treo không gây nguy hiểm cho xã hội; không ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội.

– Không thuộc trường hợp không được hưởng án treo

Sau đây, chúng ta sẽ đi vào phân tích cụ thể từng điều kiện.

Xem thêm: Sai lầm và giải quyết trách nhiệm hình sự đối với trường hợp sai lầm

Bị xử phạt tù không quá 3 năm

Đây là căn cứ đầu tiên để Tòa án xác định có được hưởng án treo hay không. Không quá 3 năm ở đây là mức phạt tù mà đáng lẽ người đó phải chịu, không phụ thuộc vào loại tội ít nghiêm trọng, nghiêm trọng, rất nghiêm trọng hay đặc biệt nghiêm trọng.

Tuy nhiên, trường hợp người bị xét xử cùng một lần về nhiều tội mà tổng hình phạt tù dưới 3 năm thì vẫn không được hưởng án treo trừ trường hợp người dưới 18 tuổi .

Có nhân thân tốt

Theo nghị quyết 02/2018, cụ thể là điều 2, Người phạm tội được coi là có nhân thân tốt nếu ngoài lần phạm tội này, người phạm tội luôn chấp hành đúng chính sách, pháp luật và thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ của công dân ở nơi cư trú, nơi làm việc.

Đối với người đã bị kết án nhưng thuộc trường hợp được coi là không có án tích, người bị kết án nhưng đã được xóa án tích, người đã bị xử phạt vi phạm hành chính hoặc bị xử lý kỷ luật mà thời gian được coi là chưa bị xử phạt vi phạm hành chính, chưa bị xử lý kỷ luật tính đến ngày phạm tội lần này đã quá 06 tháng, nếu xét thấy tính chất, mức độ của tội phạm mới được thực hiện thuộc trường hợp ít nghiêm trọng hoặc người phạm tội là đồng phạm có vai trò không đáng kể trong vụ án và có đủ các điều kiện khác thì cũng có thể cho hưởng án treo.

Có ít nhất 2 tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự

Đọc thêm: Ca hành chính tiếng anh là gì

Người phạm tội phải có 2 tình tiết giảm nhẹ trở lên, trong đó có ít nhất 1 tình tiết được quy định tại khoản 1 Điều 51 BLHS, và không có tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự quy định tại khoản 1 Điều 52 của Bộ luật Hình sự.

Các tình tiết giảm nhẹ tại khoản 1 Điều 51 BLHS

Cụ thể là các tình tiết sau đây:

• Người phạm tội đã ngăn chặn hoặc làm giảm bớt tác hại của tội phạm;
• Người phạm tội tự nguyện sửa chữa, bồi thường thiệt hại hoặc khắc phục hậu quả;
• Phạm tội trong trường hợp vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng;
• Phạm tội trong trường hợp vượt quá yêu cầu của tình thế cấp thiết;
• Phạm tội trong trường hợp vượt quá mức cần thiết khi bắt giữ người phạm tội;
• Phạm tội trong trường hợp bị kích động về tinh thần do hành vi trái pháp luật của nạn nhân gây ra;
• Phạm tội vì hoàn cảnh đặc biệt khó khăn mà không phải do mình tự gây ra;
• Phạm tội nhưng chưa gây thiệt hại hoặc gây thiệt hại không lớn;
• Phạm tội lần đầu và thuộc trường hợp ít nghiêm trọng;
• Phạm tội vì bị người khác đe dọa hoặc cưỡng bức;
• Phạm tội trong trường hợp bị hạn chế khả năng nhận thức mà không phải do lỗi của mình gây ra;
• Phạm tội do lạc hậu;
• Người phạm tội là phụ nữ có thai;
• Người phạm tội là người đủ 70 tuổi trở lên;
• Người phạm tội là người khuyết tật nặng hoặc khuyết tật đặc biệt nặng;
• Người phạm tội là người có bệnh bị hạn chế khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình;
• Người phạm tội tự thú;
• Người phạm tội thành khẩn khai báo, ăn năn hối cải;
• Người phạm tội tích cực hợp tác với cơ quan có trách nhiệm trong việc phát hiện tội phạm hoặc trong quá trình giải quyết vụ án;
• Người phạm tội đã lập công chuộc tội;
• Người phạm tội là người có thành tích xuất sắc trong sản xuất, chiến đấu, học tập hoặc công tác;
• Người phạm tội là người có công với cách mạng hoặc là cha, mẹ, vợ, chồng, con của liệt sĩ.

Các tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự quy định tại khoản 2, Điều 52 BLHS

Các tình tiết là:

• Phạm tội có tổ chức;
• Phạm tội có tính chất chuyên nghiệp;
• Lợi dụng chức vụ, quyền hạn để phạm tội;
• Phạm tội có tính chất côn đồ;
• Phạm tội vì động cơ đê hèn;
• Cố tình thực hiện tội phạm đến cùng;
• Phạm tội 02 lần trở lên;
• Tái phạm hoặc tái phạm nguy hiểm;
• Phạm tội đối với người dưới 16 tuổi, phụ nữ có thai hoặc người đủ 70 tuổi trở lên;
• Phạm tội đối với người ở trong tình trạng không thể tự vệ được, người khuyết tật nặng hoặc khuyết tật đặc biệt nặng, người bị hạn chế khả năng nhận thức hoặc người lệ thuộc mình về mặt vật chất, tinh thần, công tác hoặc các mặt khác;
• Lợi dụng hoàn cảnh chiến tranh, tình trạng khẩn cấp, thiên tai, dịch bệnh hoặc những khó khăn đặc biệt khác của xã hội để phạm tội;
• Dùng thủ đoạn tinh vi, xảo quyệt hoặc tàn ác để phạm tội;
• Dùng thủ đoạn hoặc phương tiện có khả năng gây nguy hại cho nhiều người để phạm tội;
• Xúi giục người dưới 18 tuổi phạm tội;
• Có hành động xảo quyệt hoặc hung hãn nhằm trốn tránh hoặc che giấu tội phạm.

Lưu ý

Trường hợp có tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự thì số tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự phải nhiều hơn số tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự từ 02 tình tiết trở lên, trong đó có ít nhất 01 tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự quy định tại khoản 1 Điều 51 của Bộ luật Hình sự thì vẫn có thể được xem xét cho hưởng án treo.

Có nơi cư trú rõ ràng hoặc nơi làm việc ổn định

Nơi cư trú rõ ràng là nơi tạm trú hoặc thường trú có địa chỉ được xác định cụ thể theo quy định của Luật Cư trú mà người được hưởng án treo về cư trú, sinh sống thường xuyên sau khi được hưởng án treo.

Nơi làm việc ổn định là nơi người phạm tội làm việc có thời hạn từ 01 năm trở lên theo hợp đồng lao động hoặc theo quyết định của cơ quan, tổ chức có thẩm quyền.

Xét thấy không cần phải bắt chấp hành hình phạt tù

Nếu Tòa án xét thấy người phạm tội có khả năng tự cải tạo và việc cho họ hưởng án treo không gây nguy hiểm cho xã hội; không ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội thì Tòa án sẽ xem xét cho họ hưởng án treo.

Không thuộc các trường hợp không được hưởng án treo

Theo Điều 3, Nghị quyết 02/2018, các trường hợp không được hưởng án treo là:

• Người phạm tội là người chủ mưu, cầm đầu, chỉ huy, ngoan cố chống đối, côn đồ, dùng thủ đoạn xảo quyệt, có tính chất chuyên nghiệp, lợi dụng chức vụ quyền hạn để trục lợi, cố ý gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng.
• Người thực hiện hành vi phạm tội bỏ trốn và đã bị các cơ quan tiến hành tố tụng đề nghị truy nã.
• Người được hưởng án treo phạm tội mới trong thời gian thử thách; người đang được hưởng án treo bị xét xử về một tội phạm khác thực hiện trước khi được hưởng án treo.
• Người phạm tội bị xét xử trong cùng một lần về nhiều tội, trừ trường hợp người phạm tội là người dưới 18 tuổi.
• Người phạm tội nhiều lần, trừ trường hợp người phạm tội là người dưới 18 tuổi.
• Người phạm tội thuộc trường hợp tái phạm, tái phạm nguy hiểm.

Như vậy, để được hưởng án treo thì trước hết phải có đủ các điều kiện trên. Điều kiện này là căn cứ để Tòa án xem xét cho hưởng án treo. Nếu thiếu một trong các điều kiện trên thì người phạm tội sẽ không được hưởng án treo.

>> Xem thêm: Các bộ phận cấu thành của hệ thống hình phạt trong Bộ luật hình sự

Trên đây là những thông tin tổng quát về án treo là gì cũng như điều kiện hưởng án treo. Cảm ơn bạn đã theo dõi bài viết.

Đọc thêm: Án tích là gì ? Thủ tục và trình tự thực hiện việc xóa án tích?