Đương sự hoặc người đại diện của họ có quyền yêu cầu cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng trưng cầu giám định những vấn đề liên quan đến quyền và lợi ích hợp pháp của họ, trừ trường hợp việc giám định liên quan đến việc xác định trách nhiệm hình sự của người bị buộc tội. (từ Điều 205 đến Điều 214 Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015).
Nội dung chính
1. Quy định chung về hoạt động giám định hiện nay
Quyết định trưng cầu giám định ghi rõ tên cơ quan trưng cầu giám định, họ tên, người có thẩm quyền trưng cầu giám định; tên tổ chức, họ tên người được trưng cầu giám định, tên và đặc điểm của đối tượng cần giám định, tên tài liệu có liên quan hoặc mẫu so sánh gửi kèm theo (nếu có), nội dung yêu cầu giám định, ngày, tháng, năm trưng cầu và thời hạn trả kết luận giám định.
Xem thêm: Giám định lại trong tố tụng hình sự
Sau khi nhận quyết định trưng cầu giám định, cá nhân hoặc hội đồng giám định phải hoàn thành việc giám định trong thời hạn luật định.(1) Việc giám định có thể tiến hành tại cơ quan giám định hoặc tại nơi tiến hành điều tra vụ án. Khi tiến hành giám định, điều tra viên, kiểm sát viên, thẩm phán, người yêu cầu giám định có quyền tham dự nhưng phải báo trước cho người giám định biết. Điều tra viên phải tạo mọi điều kiện cần thiết cho người giám định tìm hiểu tài liệu của vụ án có liên quan đến đối tượng giám định. Neu người giám định yêu cầu cung cấp những tài liệu cần thiết cho việc kết luận, yêu cầu được tham dự hỏi cung, lấy lời khai và đặt câu hỏi về những vấn đề có liên quan đến đối tượng giám định, điều tra viên phải đáp ứng yêu cầu đó.
Trong trường hợp việc giám định không thể tiến hành theo thời hạn mà cơ quan trưng cầu giám định yêu cầu thì cơ quan giám định hoặc người giám định phải thông báo ngay bằng văn bản và nêu rõ lí do cho cơ quan đã trưng cầu giám định biết.
Sau khi tiến hành giám định, người giám định hoặc hội đồng giám định ra kết luận về những vấn đề được yêu cầu giám định. Bản kết luận gồm có:
Phần mở đầu ghi rõ thời gian, địa điểm tiến hành giám định; họ tên, trình độ văn hoá, trình độ chuyên môn của người giám định; những người tham gia khi tiến hành giám định; những dấu vết, đồ vật, tài liệu được cơ quan trưng cầu cung cấp.
Tham khảo thêm: Thời hiệu điều tra vụ án hình sự 2015
Phần nội dung ghi rõ những dấu vết, đồ vật, tài liệu và tất cả những gì đã được giám định; những phương pháp được áp dụng để giải quyết các vấn đề đã được đặt ra có cãn cứ cụ thể. Phần cuối cùng ghi rõ kết luận về vấn đề được yêu cầu giám định. Kết luận giám định được gửi cho cơ quan đã trưng cầu, người đã yêu cầu giám định trong hạn 24 giờ kể từ khi ra kết luận.
Để làm sáng tỏ hoặc bổ sung nội dung kết luận giám định, cơ quan điều tra có thể hỏi thêm người giám định về những tình tiết cần thiết. Neu thấy nội dung kết luận giám định chưa rõ, chưa đây đủ hoặc khi phát hiện những vấn đề mới liên quan đến những tình tiết của vụ án đã được kết luận trước đó thì quyết định trưng cầu giám định bổ sung; nếu có nghi ngờ về kết quả giám định hoặc có mâu thuẫn trong các kết luận giám định về cùng một vấn đề cần giám định thì quyết định trưng cầu giám định lại bằng người giám định hoặc hội đồng giám định khác. Bộ luật TTHS quy định cho bị can, bị cáo, bị hại và người tham gia tố tụng khác hoặc người đại diện của họ có quyền yêu cầu cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng trưng cầu giám định. Vì vậy, sau khi đã tiến hành giám định, nếu những người này yêu cầu thì cơ quan đã trưng cầu giám định phải thông báo nội dung kết luận giám định cho họ biết, họ được trình bày ý kiến của mình về kết luận giám định, yêu cầu giám định bổ sung hoặc giám định lại. Những điều này được ghi lại vào biên bản. Trong trường hợp cơ quan điều tra, viện kiểm sát không chấp nhận yêu cầu của họ thì phải nêu rõ lí do và thông báo cho họ biết.
Việc giám định bổ sung hoặc giám định lại được tiến hành theo thủ tục chung.
>> Xem thêm: Các trường hợp được phép bắt giữ người theo quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự hiện nay
2. Giám định lại là gì ?
Giám định lại là hoạt động giám định được tiến hành theo quyết định trưng cầu của cơ quan tiến hành tố tụng hình sự về vấn đề đã được giám định khi có kết quả giám định trước hoặc có mâu thuẫn trong các kết luận giám định.
>> Xem thêm: Tạm giam là gì? Quy định luật tố tụng hình sự về tạm giam, tạm giữ người?
3. Trưng cầu giám định ngoài tố tụng
4. Các loại giám định
>> Xem thêm: Biện pháp ngăn chặn: Giữ người trong trường hợp khẩn cấp được quy định như thế nào trong luật tố tụng hình sự
5. Một số kiến nghị nhằm nâng cao hiệu quả giám định trong Tố tụng Hình sự
Tham khảo thêm: Trình tự giải quyết vụ án hình sự
Thứ nhất, BLTTHS năm 2015 và Luật Giám định tư pháp năm 2020 đã có nhiều sửa đổi, bổ sung. Do đó, một số văn bản pháp luật đã ban hành phải chỉnh sửa cho phù hợp với luật mới và tình hình thực tế. Để tiếp tục hoàn thiện các quy định của pháp luật liên quan đến giám định tư pháp, cần thiết phải có sự tổng kết, đánh giá việc thực hiện các văn bản quy phạm pháp luật trong những năm qua, rà soát sửa đổi những quy định không còn phù hợp, bổ sung những quy định mới cho phù hợp nhằm tháo gở những vướng mắc, khó khăn như đã nêu trên để các cơ quan tiến hành tố tụng áp dụng pháp luật được chặt chẽ, thống nhất.
Thứ hai, BLTTHS năm 2015 có những sửa đổi,bổ dung so với BLTTHS cũ, rằng quy định hẳn một chương về giám định và định giá tài sản đã tháo gỡ những vướng mắc cho các cơ quan tiến hành tố tụng. Tuy nhiên, theo chúng tôi để quy định chặt chẽ hơn cần bổ sung vào Chương XV của BLTTHS năm 2015 một điều luật quy định: “Việc trưng cầu giám định được tiến hành trước khi có quyết định khởi tố vụ án hình sự”.
Thứ ba, theo chúng tôi cần sửa đổi vào khoản 3 Điều 32** Luật Giám định tư pháp như sau: “Trong trường hợp việc giám định được thực hiện trước khi có quyết định khởi tố vụ án hình sự, theo đúng trình tự, thủ tục do Luật này quy định thì cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng sử dụng kết luận giám định đó như kết luận giám định tư pháp”.
Thứ tư, các cơ quan nhà nước có thẩm quyền, các Bộ, ngành cần ban hành các quy trình giám định chuẩn về giám định tư pháp thuộc ngành, lĩnh vực của mình theo vụ việc và đặc thù, nhất là các vụ án về kinh tế, tham nhũng, chứng khoán, trong lĩnh vực công nghệ thông tin, mạng viễn thông, các tội phạm về môi trường…Qua đó, nâng cao chất lượng, hiệu quả về giám định tư pháp trong tố tụng hình sự, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ giám định ngày càng nhiều, phục vụ tốt cho việc giải quyết các vụ án hình sự được kịp thời, nhanh chóng và chính xác.
Mọi vướng mắc pháp lý liên quan đến lĩnh vực tố tụng hình sự về điều tra vụ án hình sự, giám định hình sự. Hãy gọi ngay: 1900.6162 để được Luật sư tư vấn pháp luật hình sự trực tuyến qua tổng đài. Đội ngũ luật sư giàu kinh nghiệm trong lĩnh vực hình sự luôn sẵn sàng lắng nghe và giải đáp cụ thể.
Trân trọng./.
Bộ phận tư vấn pháp luật hình sự – Công ty luật Minh Khuê
Đọc thêm: Chứng cứ trong tố tụng hình sự
