Lạm phát cơ bản là khái niệm trong kinh tế, chỉ sự thay đổi đột ngột trong chi phí của hàng hóa và dịch vụ trên thị trường, dẫn đến tình trạng tỷ lệ đồng tiền giảm xuống, giá của hàng hóa, dịch vụ tăng lên giá cao vượt mức. Vậy quy định về lạm phát cơ bản là gì, đặc trưng và tầm quan trọng của lạm phát cơ bản được quy định như thế nào.
Luật sư tư vấn pháp luật miễn phí qua điện thoại 24/7: 1900.6568
Xem thêm: Chỉ số lạm phát là gì
1. Lạm phát cơ bản là gì?
– Khái niệm lạm phát cơ bản:
Lạm phát cơ bản là sự thay đổi chi phí của hàng hóa và dịch vụ nhưng không bao gồm chi phí từ lĩnh vực thực phẩm và năng lượng. Phương pháp đo lường lạm phát này loại trừ những mặt hàng này vì giá của chúng dễ biến động hơn nhiều. Nó thường được tính bằng cách sử dụng chỉ số giá tiêu dùng (CPI), là thước đo giá cả hàng hóa và dịch vụ.
+ Lạm phát là tỷ lệ giá trị của đồng tiền giảm xuống và do đó, mức giá chung của hàng hóa và dịch vụ tăng lên. Lạm phát đôi khi được phân thành ba loại: Lạm phát do cầu kéo, lạm phát do chi phí đẩy và lạm phát có sẵn. Các chỉ số lạm phát được sử dụng phổ biến nhất là Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) và Chỉ số giá bán buôn (WPI). Lạm phát có thể được nhìn nhận tích cực hoặc tiêu cực tùy thuộc vào quan điểm và tốc độ thay đổi của từng cá nhân. Những người có tài sản hữu hình, như tài sản hoặc hàng hóa dự trữ, có thể muốn thấy một số lạm phát làm tăng giá trị tài sản của họ.
+ Chỉ số giá tiêu dùng đo lường sự thay đổi trung bình của giá cả theo thời gian mà người tiêu dùng trả cho một giỏ hàng hóa và dịch vụ. Đây là thước đo lạm phát được sử dụng rộng rãi nhất. Thống kê CPI bao gồm nhiều đối tượng có thu nhập khác nhau, bao gồm cả những người về hưu, nhưng không bao gồm một số nhóm dân số nhất định, chẳng hạn như bệnh nhân của các bệnh viện tâm thần. Chỉ số giá tiêu dùng bao gồm Chỉ số giá tiêu dùng cho người làm công ăn lương và người làm công ăn lương ở thành thị (CPI-W) và Chỉ số giá tiêu dùng cho tất cả người tiêu dùng thành thị (CPI-U).
– Các đặc điểm chính của lạm phát cơ bản: Lạm phát cơ bản được đo lường bằng cả chỉ số CPI và chỉ số chi tiêu tiêu dùng cá nhân cốt lõi (PCE). PCE đại diện cho giá hàng hóa và dịch vụ được mua bởi người tiêu dùng ở Hoa Kỳ Vì lạm phát là thước đo xu hướng tăng giá, PCE là một số liệu quan trọng để xác định lạm phát. Tuy nhiên, PCE cốt lõi và CPI tương tự nhau, và cả hai đều giúp xác định mức độ lạm phát trong nền kinh tế.
Đọc thêm: Chứng chỉ quy hoạch là gì
+ Chi tiêu tiêu dùng cá nhân đo lường chi tiêu của người tiêu dùng trong một khoảng thời gian. PCE là một thước đo được Cục Phân tích Kinh tế báo cáo, cùng với thu nhập cá nhân và Chỉ số Giá PCE trong báo cáo Thu nhập Cá nhân và Chi tiêu. PCE bao gồm số tiền được chi cho hàng hóa lâu bền và không lâu bền, cũng như các dịch vụ. Chỉ số Giá PCE là phương pháp được Cục Dự trữ Liên bang ưa thích để đo lường lạm phát. PCEPI sử dụng giá cả từ tất cả các hộ gia đình, tập đoàn và chính phủ, cùng với GDP.
– Các phương pháp tính lạm phát cơ bản khác bao gồm phương pháp ngoại lệ, phương pháp này loại bỏ các sản phẩm có mức giá thay đổi lớn nhất. Lạm phát cơ bản được coi là một chỉ báo của lạm phát cơ bản trong dài hạn.
– Lạm phát cơ bản là sự thay đổi chi phí của hàng hóa và dịch vụ nhưng không bao gồm chi phí từ lĩnh vực thực phẩm và năng lượng. Giá thực phẩm và năng lượng được miễn tính toán này vì giá của chúng có thể quá biến động hoặc dao động dữ dội. Lạm phát cơ bản rất quan trọng vì nó được sử dụng để xác định tác động của giá cả tăng lên thu nhập của người tiêu dùng.
Xem thêm: Tìm hiểu mối quan hệ giữa lạm phát và lãi suất là như thế nào?
2. Đặc trưng và tầm quan trọng của lạm phát cơ bản:
– Các đặc trưng của lạm phát cơ bản:
+ Giá thực phẩm và năng lượng được miễn tính toán này vì giá của chúng có thể quá biến động hoặc dao động dữ dội. Thực phẩm và năng lượng là những mặt hàng chủ lực cần thiết, có nghĩa là nhu cầu đối với chúng không thay đổi nhiều ngay cả khi giá cả tăng lên. Ví dụ, giá xăng có thể tăng cùng với giá dầu, nhưng bạn vẫn cần phải đổ đầy bình để lái xe của mình. Tương tự như vậy, bạn sẽ không đẩy mạnh việc mua hàng tạp hóa của mình chỉ vì giá tại cửa hàng đang tăng.
+ Sự biến động thể hiện mức độ lớn của giá tài sản xoay quanh giá trung bình – nó là một thước đo thống kê về sự phân tán lợi nhuận của nó. Có một số cách để đo lường sự biến động, bao gồm hệ số beta, mô hình định giá quyền chọn và độ lệch chuẩn của lợi nhuận. Tài sản dễ biến động thường được coi là rủi ro hơn tài sản ít biến động vì giá dự kiến sẽ khó dự đoán hơn.
– Sự biến động là một biến số quan trọng để tính toán giá quyền chọn. Ngoài ra, dầu và khí đốt là hàng hóa và được trao đổi trên các sàn giao dịch, nơi các thương nhân có thể mua và bán chúng. Thực phẩm cũng được trao đổi bao gồm lúa mì, ngô và thịt lợn. Việc đầu cơ vào các mặt hàng năng lượng và thực phẩm dẫn đến sự biến động giá của chúng, gây ra sự dao động dữ dội trong số liệu lạm phát. Ví dụ, một đợt hạn hán có thể gây ra những tác động đáng kể đến giá cả của các loại cây trồng. Tác động lên lạm phát có thể ngắn gọn, nghĩa là cuối cùng chúng sẽ tự điều chỉnh và thị trường trở lại trạng thái cân bằng. Do đó, giá lương thực và năng lượng đối với những mặt hàng này được loại trừ khỏi tính toán lạm phát cơ bản.
Tham khảo thêm: Sổ hồng chung là gì? Mua nhà sổ hồng chung có rủi ro gì không?
+ Hàng hoá là hàng hoá cơ bản dùng trong thương mại có thể thay thế cho hàng hoá khác cùng loại. Hàng hóa thường được sử dụng làm đầu vào trong quá trình sản xuất hàng hóa hoặc dịch vụ khác. Các nhà đầu tư và thương nhân có thể mua và bán hàng hóa trực tiếp trên thị trường giao ngay (tiền mặt) hoặc thông qua các công cụ phái sinh như hợp đồng tương lai và quyền chọn. Sở hữu hàng hóa trong một danh mục đầu tư rộng hơn được khuyến khích như một biện pháp bảo vệ chống lại lạm phát.
– Biện pháp ưu tiên về lạm phát cơ bản:
Cục Dự trữ Liên bang thích sử dụng chỉ số PCE hơn là CPI vì PCE có xu hướng cung cấp các xu hướng lạm phát ít bị ảnh hưởng bởi những thay đổi giá trong ngắn hạn. Ngoài ra, Văn phòng Phân tích Kinh tế (BEA), một bộ phận của Bộ Thương mại, tính toán sự thay đổi của giá cả bằng cách sử dụng dữ liệu tổng sản phẩm quốc nội (GDP) hiện có, giúp xác định xu hướng tổng thể về giá cả. Con số GDP là thước đo sản xuất của tất cả hàng hóa và dịch vụ ở Hoa Kỳ. BEA cũng bổ sung vào dữ liệu Khảo sát Bán lẻ hàng tháng và so sánh chúng với giá tiêu dùng do CPI cung cấp. Những bổ sung này loại bỏ các bất thường về dữ liệu và cung cấp các xu hướng dài hạn chi tiết.
+ Hệ thống Dự trữ Liên bang (hay Fed) là ngân hàng trung ương và cơ quan quản lý tiền tệ của Hoa Kỳ. Fed cung cấp cho quốc gia một hệ thống tài chính tiền tệ an toàn, linh hoạt và ổn định. Hệ thống Dự trữ Liên bang bao gồm 12 Ngân hàng Dự trữ Liên bang khu vực, mỗi Ngân hàng chịu trách nhiệm về một khu vực địa lý cụ thể của Hoa Kỳ. Các nhiệm vụ chính của Fed bao gồm thực hiện chính sách tiền tệ quốc gia, giám sát và điều tiết các ngân hàng, duy trì sự ổn định tài chính và cung cấp các dịch vụ ngân hàng. Ủy ban Thị trường Mở Liên bang (FOMC) là cơ quan hoạch định chính sách tiền tệ của Fed và quản lý nguồn cung tiền của quốc gia.
Xem thêm: Căn cứ làm phát sinh trách nhiệm dân sự do vi phạm hợp đồng
– Tầm quan trọng của lạm phát cơ bản:
Việc đo lường lạm phát cốt lõi là rất quan trọng vì nó phản ánh mối quan hệ giữa giá cả hàng hóa và dịch vụ và mức thu nhập của người tiêu dùng. Nếu giá cả hàng hóa và dịch vụ tăng theo thời gian, nhưng thu nhập của người tiêu dùng không thay đổi, người tiêu dùng sẽ có ít sức mua hơn. Lạm phát làm cho giá trị của tiền hoặc thu nhập giảm so với giá của hàng hóa và dịch vụ cơ bản.
Tuy nhiên, nếu thu nhập của người tiêu dùng tăng lên, gọi là tăng lương, trong khi giá cả hàng hóa và dịch vụ không đổi, thì người tiêu dùng sẽ có nhiều sức mua hơn. Ngoài ra, khi danh mục đầu tư và giá nhà tăng, lạm phát tài sản xảy ra, có thể cung cấp thêm tiền cho người tiêu dùng.
Tìm hiểu thêm: Lệ phí môn bài là gì
