Tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự

Tình tiết giảm nhẹ trong vụ án hình sự là tình tiết làm cho mức độ nguy hiểm của trường hợp phạm tội cụ thể giảm đi, là một trong những căn cứ quan trọng để Tòa án quyết định hình phạt cụ thể đối với người phạm tội. Vậy tình tiết nào là tình tiết giảm nhẹ? Tình tiết giảm nhẹ được áp dụng khi nào? Người dân tộc miền núi ít hiểu biết pháp luật có được xem xét là tình tiết giảm nhẹ không? Bài viết dưới đây sẽ giải đáp cho từng vấn đề trên.

Xem thêm: Tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự

Tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự

Tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự

Tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự là những dấu hiệu mang tính chủ quan và khách quan của hành vi phạm tội, không là dấu hiệu định tội hoặc định khung hình phạt mà chỉ là căn cứ giảm nhẹ trách nhiệm hình sự đối với trường hợp phạm tội.

Trường hợp áp dụng tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự

Pháp luật hình sự quy định cụ thể các trường hợp là tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự tại Điều 51 Bộ luật Hình sự 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2017 (BLHS).

Tình tiết giảm nhẹ trong Bộ luật Hình sự

Bộ luật Hình sự quy định cụ thể 22 tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự, cụ thể như sau:

• Người đã ngăn chặn hoặc làm giảm bớt tác hại của tội phạm.
• Người phạm tội tự nguyện sửa chữa, bồi thường thiệt hại hoặc khắc phục hậu quả
• Phạm tội trong trường hợp vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng
• Phạm tội trong trường hợp vượt quá yêu cầu của tình thế cấp thiết
• Phạm tội trong trường hợp vượt mức cần thiết khi bắt giữ người phạm tội
• Phạm tội trong trường hợp bị kích động về tinh thần do hành vi trái pháp luật của nạn nhân gây ra
• Phạm tội vì hoàn cảnh đặc biệt khó khăn mà không phải do mình tự gây ra
• Phạm tội nhưng chưa gây thiệt hại hoặc gây thiệt hại không lớn
• Phạm tội lần đầu và thuộc trường hợp ít nghiêm trọng
• Phạm tội vì bị người khác đe dọa hoặc cưỡng bức
• Phạm tội trong trường hợp bị hạn chế khả năng nhận thức mà không phải do lỗi của mình gây ra;
• Phạm tội do lạc hậu
• Người phạm tội là phụ nữ có thai
• Người phạm tội là người đủ 70 tuổi trở lên
• Người phạm tội là người khuyết tật nặng hoặc khuyết tật đặc biệt nặng
• Người phạm tội là người có bệnh bị hạn chế khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình
• Người phạm tội tự thú
• Người phạm tội thành khẩn khai báo hoặc ăn năn hối cải
• Người phạm tội tích cực giúp đỡ các cơ quan có trách nhiệm phát hiện hoặc điều tra tội phạm
• Người phạm tội đã lập công chuộc tội
• Người phạm tội là người có thành tích xuất sắc trong sản xuất, chiến đấu, học tập hoặc công tác
• Người phạm tội là cha, mẹ, vợ, chồng, con của liệt sĩ, người có công với cách mạng.

Tham khảo thêm: Cảnh sát hình sự có quyền gì

>>> Xem thêm: Những tình tiết giảm nhẹ trong vụ án hình sự

>>> Xem thêm: Các tình tiết giảm nhẹ tội khác được nêu trong Bộ luật hình sự

Những tình tiết khác được Tòa án xem xét là tình tiết giảm nhẹ

Ngoài những tình tiết giảm nhẹ được quy định cụ thể tại khoản 1 Điều 51 BLHS, pháp luật cũng quy định theo hướng mở về vấn đề này. Khi quyết định hình phạt, Tòa án có thể coi đầu thú hoặc tình tiết khác là tình tiết giảm nhẹ kèm theo đó phải ghi rõ lý do giảm nhẹ trong bản án. Trong quá trình thi hành, có nhiều tình tiết được ghi nhận là tình tiết giảm nhẹ theo quy định tại khoản này. Dưới đây là những trường hợp được xem xét là tình tiết giảm nhẹ theo hướng dẫn của Công văn 212/TANDTC – PC 2019 và Nghị quyết số 01/2000/NQ – HĐTP, cụ thể như sau :

• Vợ, chồng, cha, mẹ, con, anh, chị, em ruột bị cáo là người có công với nước có thành tích xuất sắc được Nhà nước tặng một trong các danh hiệu vinh dự như: anh hùng lao động, anh hùng lực lượng vũ trang, người mẹ Việt Nam anh hùng, nghệ sĩ nhân dân, nghệ sĩ ưu tú, nhà giáo nhân dân, nhà giáo ưu tú, thầy thuốc nhân dân, thầy thuốc ưu tú hoặc các danh hiệu cao quý khác theo quy định của Nhà nước;
• Bị cáo là thương binh hoặc người thân thích như vợ, chồng, cha mẹ, con, anh, chị, em ruột là liệt sỹ;
• Người bị hại cũng có lỗi;
• Thiệt hại do lỗi của người thứ ba;
• Gia đình bị cáo sửa chữa, bồi thường thiệt hại thay bị cáo;
• Người bị hại hoặc đại diện hợp pháp của người bị hại xin giảm nhẹ hình phạt cho bị cáo trong trường hợp chỉ gây tổn hại về sức khỏe cho người bị hại, gây thiệt hại về tài sản;
• Phạm tội do phục vụ yêu cầu công tác đột xuất như đi chống bão, lụt, cấp cứu;
• Bị cáo tự nguyện giao nộp ít nhất ½ số tiền thu lợi bất chính hoặc tiền phạt bổ sung theo bản án, quyết định của Tòa án.

>>> Xem thêm: Mẫu đơn xin giảm nhẹ hình phạt

Người dân tộc miền núi có được xem là tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự?

Người dân tộc thiểu số ít hiểu biết là tình tiết giảm nhẹ hay không

Tham khảo thêm: Hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự

Do mặt bằng nhận thức của mọi người trong xã hội là khác nhau, ở một số khu vực, vùng miền kém phát triển trình độ văn hóa của người dân còn hạn chế. Đặc biệt là ở những nơi có dân tộc miền núi sinh sống còn tồn tại một số tập tục lạc hậu, không phù hợp với chuẩn mực xã hội thậm chí còn vi phạm pháp luật. Vì thế, những trường hợp như vậy khi truy cứu trách nhiệm hình sự vẫn được Tòa án xem xét là tình tiết giảm nhẹ.

Trong trường hợp này, Tòa án có thể xem xét áp dụng tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự theo điểm m khoản 1 Điều 51 hoặc khoản 2 Điều 52 BLHS.

• Trường hợp áp dụng quy định tại khoản 1 Điều 51, người dân tộc miền núi hiểu biết pháp luật là tình tiết phạm tội do lạc hậu thì phải chứng minh được tình tiết đó là do nguyên nhân khách quan đưa lại như kém hiểu biết pháp luật, không được học tập, không có điều kiện thực tế để nhận biết các đúng sai trong cuộc sống,…
• Trường hợp áp dụng quy định tại khoản 2 Điều 52, người dân tộc miền núi ít hiểu biết pháp luật cũng được áp dụng tình tiết giảm nhẹ phạm tội do lạc hậu với lý do trình độ học vấn thấp, là dân tộc thiểu số trong vùng kinh tế xã hội đặc biệt khó khăn dẫn đến nhận thức pháp luật còn hạn chế.

>>> Xem thêm: Hướng Dẫn Xin Giảm Nhẹ Án Phạt Của Tội Cố Ý Gây Thương Tích

Vai trò của tình tiết giảm nhẹ khi quyết định hình phạt

• Một trong những căn cứ quan trọng để Tòa án quyết định một mức hình phạt cụ thể đối với người phạm tội

Ý nghĩa của tình tiết giảm nhẹ

• Thể hiện chính sách khoan hồng của Nhà nước ta đối với người phạm tội
• Đảm bảo quyền con người, quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, đặc biệt là đối với những người có nhiều thành tích trong chiến đấu, học tập và công tác; những người có công với cách mạng và thân nhân của họ
• Thể hiện tính khách quan, mềm dẻo, linh hoạt trong quá trình giải quyết vụ án
• Khuyến khích người phạm tội thành khẩn khai báo, thành khẩn hối lỗi trước hành vi phạm tội của mình.

Trên đây là những tư vấn của chúng tôi về tình tiết giảm nhẹ trong vụ án hình sự. Nếu đọc giả có thắc mắc khác về vấn đề áp dụng tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự, hãy liên hệ ngay đến hotline: 1900.63.63.87 để được Luật sư hình sự hỗ trợ tư vấn Luật Hình sự miễn phí. Xin cảm ơn!

Scores: 4.5 (6 votes)

Đọc thêm: Giám định lại trong tố tụng hình sự